Page 6 - Biologia na czasie 1. Podręcznik

Metodyka badań

1.1. biologicznych

Zwróć • sposób przeprowadzania obserwacji i doświadczeń,
uwagę na: • różnice między próbą kontrolną a próbą badawczą,
• sposób formułowania problemu badawczego, hipotezy i wniosków,
• metody analizy i interpretacji wyników badań.

W naukach biologicznych dominują dwie organizmy lub procesy, poddane niezbędnym
metody poznawania świata: obserwacja czynnościom badawczym, np. wirowaniu czy
i doświadczenie. barwieniu. Próbę kontrolną poddaje się tym
Obserwacja to metoda prowadzenia badań, samym czynnościom co próbę badawczą, jed-
w której badacz nie wpływa na obserwowany nak jest ona pozbawiona przedmiotu badania.
organizm czy proces, a jedynie określa stan fak- Tak przygotowana próba kontrolna służy do
tyczny, czyli to co widzi. Obserwacja jest naj- oceny tego, czy obserwowany w próbie badaw-
starszą metodą badawczą. Bywa też elementem czej efekt wynika z obecności w niej przed-
doświadczenia. miotu badania.
Doświadczenie (eksperyment) to metoda Podczas badania biologicznego należy
prowadzenia badań, w której sprawdzamy, jak pamiętać o tym, aby dla każdej próby badaw-
wybrany czynnik wpływa na dany organizm czej i kontrolnej wykonać serię powtórzeń.
czy proces. W warunkach szkolnych wykonuje się przy-
W badaniach biologicznych konieczne jest najmniej trzy powtórzenia. W trakcie badań,
sformułowanie problemu badawczego, czyli np. medycznych lub farmaceutycznych, prowa-
określenie celu badania. Problem badawczy to dzonych przez ośrodki naukowe liczba powtó-
pytanie, na które badacz chce uzyskać odpo- rzeń może sięgać nawet kilkuset lub więcej.
wiedź. Dla wszystkich doświadczeń oraz wielu Im większa jest liczba powtórzeń w próbach,
obserwacji należy również określić próbę tym uzyskany wynik końcowy doświadczenia
badawczą oraz próbę kontrolną. W doświad- jest bardziej wiarygodny. Należy pamiętać, że
czeniu próbę badawczą tworzą organizmy lub uzyskane w powtórzeniach wyniki nie zawsze
procesy poddawane działaniu badanego czyn- są identyczne, jednak zazwyczaj są do siebie
nika, natomiast próbę kontrolną – organizmy zbliżone. Aby móc na ich podstawie wyciągać
lub procesy niepoddawane działaniu badanego prawidłowe wnioski, wyniki powinny zostać
czynnika. Dzięki temu można określić, czy najpierw przeanalizowane statystycznie, np.
obserwowany w próbie badawczej efekt wynika dla każdej z prób powinno się obliczyć średnią
z działania badanego czynnika. W przy- arytmetyczną. Więcej o średniej arytmetycznej
padku obserwacji próbą badawczą są badane dowiecie się na s. 8.

Przedmiot badań a obiekt badań
Przed rozpoczęciem badań biologicznych należy określić
przedmiot i obiekt badań. Przedmiotem badań jest zjawisko
lub proces, które chcemy poznać, np. przebieg danej choroby.
Obiekt badań to materiał biologiczny lub organizmy,
na których będziemy prowadzić badania, np. hodowla
komórkowa lub zwierzęta laboratoryjne.

6